Ambitus: differenze tra le versioni

Da PRIN SIRE 2017 WIKI.
Jump to navigation Jump to search
(Creata pagina con "Con il termine ''ambitus'' si identifica intuitivamente, in contesto grammaticale, retorico o anche musicale, la '''frase complessa''' in quanto unità sintattica superiore rispetto alla frase semplice perché dotata sia di grammaticalità che di senso compiuto. Esso rappresenta uno dei calchi di ''περίοδος,'' così come ''circuitus'' o ''continuatio,'' utilizzato sia in età tardo latina che medievale soprattutto nella definizione del concetto di frase, o in rel...")
 
Nessun oggetto della modifica
 
Riga 5: Riga 5:
== Attestazioni di ''ambitus'' ==
== Attestazioni di ''ambitus'' ==


* ''Ars Laurenshamensis: Expositio in Donatum maiorem'', 1.185.38: “IN LECTIONE TOTA SENTENTIA PERIODOS DICITVR, CVIVS PARTES SVNT COLET COMMATA. Periodos Grece, Latine dicitur ''circuitus'' uel '''''ambitus''''', eo quod circueat clausulas sententiae.”
* ''Ars Laureshamensis: Expositio in Donatum maiorem'', 1.185.38: “IN LECTIONE TOTA SENTENTIA PERIODOS DICITVR, CVIVS PARTES SVNT COLET COMMATA. Periodos Grece, Latine dicitur ''circuitus'' uel '''''ambitus''''', eo quod circueat clausulas sententiae.”
* Augustinus Hipponensis, ''De musica'', 5.13.28: "Iam uero non solum talia poemata uersibus fiunt, ut in his unum genus teneatur, qualia epicorum poetarum sunt uel etiam comicorum, sed illos quoque '''ambitus''', quos periodos Graeci uocant, non tantum illis metris, quae lege uersuum non tenentur, lyrici poetae faciunt, sed etiam uersibus."
* Augustinus Hipponensis, ''De musica'', 5.13.28: "Iam uero non solum talia poemata uersibus fiunt, ut in his unum genus teneatur, qualia epicorum poetarum sunt uel etiam comicorum, sed illos quoque '''ambitus''', quos periodos Graeci uocant, non tantum illis metris, quae lege uersuum non tenentur, lyrici poetae faciunt, sed etiam uersibus."
* Diomedes, Ars grammatica, 2.465: "comma incisum, colon membrum nominamus; periodo plurima nomina dat Cicero, '''ambitum''' circuitum conprehensionem continuationem circumscriptionem."
* Diomedes, Ars grammatica, 2.465: "comma incisum, colon membrum nominamus; periodo plurima nomina dat Cicero, '''ambitum''' circuitum conprehensionem continuationem circumscriptionem."

Versione attuale delle 16:05, 21 nov 2025

Con il termine ambitus si identifica intuitivamente, in contesto grammaticale, retorico o anche musicale, la frase complessa in quanto unità sintattica superiore rispetto alla frase semplice perché dotata sia di grammaticalità che di senso compiuto. Esso rappresenta uno dei calchi di περίοδος, così come circuitus o continuatio, utilizzato sia in età tardo latina che medievale soprattutto nella definizione del concetto di frase, o in relazione alla descrizione dei simboli di punteggiatura.

Per approfondimenti, si rimanda alle voci correlate.

Attestazioni di ambitus[modifica | modifica sorgente]

  • Ars Laureshamensis: Expositio in Donatum maiorem, 1.185.38: “IN LECTIONE TOTA SENTENTIA PERIODOS DICITVR, CVIVS PARTES SVNT COLET COMMATA. Periodos Grece, Latine dicitur circuitus uel ambitus, eo quod circueat clausulas sententiae.”
  • Augustinus Hipponensis, De musica, 5.13.28: "Iam uero non solum talia poemata uersibus fiunt, ut in his unum genus teneatur, qualia epicorum poetarum sunt uel etiam comicorum, sed illos quoque ambitus, quos periodos Graeci uocant, non tantum illis metris, quae lege uersuum non tenentur, lyrici poetae faciunt, sed etiam uersibus."
  • Diomedes, Ars grammatica, 2.465: "comma incisum, colon membrum nominamus; periodo plurima nomina dat Cicero, ambitum circuitum conprehensionem continuationem circumscriptionem."
  • Murethach, Intellectus in Donati Arte maiore, 45: 'In lectione tota sententia periodos dicitur, cuius partes sunt cola et comata. Periodos grece, latine dicitur circuitus uel ambitus, eo quod circumeat clausulas sententiae. 'Cuius partes sunt cola et comata'. Cola membrum dicitur; coma autem incisio, unde et coma equorum appellatur. Periodos ipsa est distinctio, coma autem subdistinctio, cola uero media distinctio."

Voci correlate[modifica | modifica sorgente]

circuito, periodus, congruitas, constructio, membrum, sententia.